ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ЦИФРЛЫҚ ЖУРНАЛИСТИКАСЫНДАҒЫ РӨЛДІК МОДЕЛЬДЕРДІҢ ТІЛДІК ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Соңғы он жылда цифрлық жүйенің дамуы бірте-бірте ақпараттық-коммуникациялық кеңістіктің трансформациялануына және аудиториямен интерактивті байланыс орнатуға септігін тигізді. Нәтижесінде дәстүрлі журналистиканың орнына жаңа коммуникация үлгісі бар цифрлық журналистика келді. Дәстүрлі журналистиканың құрылымы цифрлық технологияларды енгізу әсерінен өзгерістерге ұшырауда. Мақалада сандық журналист қызметінің негізгі аспектілері кеңінен қамтылған, олардың көпшілігі академиялық басылымдарда әлі сипатталмаған. Жаңа құбылыс ретінде цифрлық журналистика, атап айтқанда, әлеуметтік-мәдени статустағы жаңа үлгілер зерттелуде. Зерттеу мақсаты – Қазақстандағы цифрлық журналистикадағы тілдік құралдарының ерекшеліктерін сипаттау. Зерттеу авторының айтуынша, нео-цифрлық орта журналистердің коммуникативті кеңістігін байытқан, бұл ең алдымен дәстүрлі журналистикаңа тән кәсіби этикалық нормаларынан ауытқуымен байланысты. Цифрлық журналистикадағы коммуниканттардың тілдік ерекшеліктерін зерттеу оқиғаларды жеткізу барысында, виртуалды коммуникация орнатуда жаңа формуланы қалыптастыруға мүмкіндік береді. Бұл мақаланың ғылыми жаңалығы мен практикалық маңыздылығы заманауи цифрлық журналистикадағы жаңа модельдерді көрсетіп, оларды цифрлық форматқа көшкен медиа дискурсты зерттеу. Мақаланы жазу барысында келесі әдістер қолданылды: сандық кеңістікте жеке кейстерді (мысалдарды) талдау және шолу жасау. Әлеуметтік желіден алынған жеке кейстердің негізінде келесі қорытынды жасалынды: медианың цифрландыру процессі тез дамығандықтан, цифрлық жүйедегі рөлдік модельдердің даму ары қарай жалғасын табады; дәстүрлі журналистиканың цифрлық кеңістікке өту үрдісін ескере отырып, қазақстандық журналистикада жаңа кадрлерді даярлау бойынша дамыған мемлекеттердің тәжірибесін алу қажет, атап айтқанда, диджитализацияның жаңа функцияларын меңгеру; цифрлық журналистиканың тілдік құралдары заманауи цифрлық журналистикада рөлдік модельдер дамыған заманда жаңа медианың талаптарына сай болуы қажет; қоғамдық сананы қалыптасуына септігін тигізген журналистердің және желі қолданушылардың цифрлық коммуникация процессінің тілдік ерекшеліктері сипатталды. Ғылыми мақала медиа және лингвистика саласындағы одан әрі зерттеулерге теориялық негіз бола алады.

1. Amzin A., Galustyan A., Gatov V. (2016) Kak novye media izmenili zhurnalistiku. -Ekaterinburg: "Gumanitarnyj universitet", 2016. - 16 s. [How new media has changed journalism. -Yekaterinburg: «Humanitarian University», 2016.-16р.] (in Russian)

2. Bolz N. (2011) Azbuka media. -Moskva: "Evropa", 2011. – 112 s. [ABC media. -Moscow: "Europe", 2011. – 112 p.] (in russian)

3. Galperin I.R. (2006). Tekst kak obekt lingvisticheskogo issledovaniya. - Moskva: «Komkniga Publ», 2006.-138 s. [A Text as an Object of Linguistic Research/-Moscow: «Komkniga Publ», 2006.-138р.] (in Russian)

4. Komlev N. G. (2006) Slovar` inostranny`kh slov: [bolee 4500 slov i vy`razhenij].- "Moskva", 2006.-669 s. [Dictionary of foreign words: [more than 4500 words and expressions].- "Moscow", 2006.-669 p.] (in Russian)

5. Lisenkova A.A., (2017) Filosofiya agressii v cifrovuyu epohu.-Ekaterinburg: "Filos. nauki", 2017. № 6. - 137-147s. [Philosophy of aggression in the digital age // Philos. Sciences. 2017. No. 6. P. 137-147.] (in Russian)

6. Pigina E. S. (2013) Smajlik kak e`lement e`moczional`nogo vozdejstviya v organizaczii obshheniya v seti Internet.Almaty: "Filologicheskie nauki. Voprosy` teorii i praktiki", 2013.144 S. [Emoticon as an element of emotional impact in the organization of communication on the Internet. - Almaty: "Philological Sciences. Questions of theory and practice", 2013. – 144 p.] (in Russian)

7. Pickard V. Digital Journalism and Regulation: Ownership and Control. The Routledge Handbook of Developments in Digital Journalism Studies, London, Tay-lor&Francis Group, 2019, рр. 211-222.

8. Rashkoff D. (2003). Mediavirus. - Moskva: «Ultrakultura», 2003. – 245s. [Media Virus/- Moscow: «Ultrakultura», 2003.245 р.] (in Russian)

9. King H. (2013) What is digital transformation? The Guardian. November 21. Available at: http://www.theguardian.com/media-network/media-network-blog/2013/nov/21/digital-transformation

10. Келер Б., Дэвид С., Блумтритт Й. Медленные медиа. Тише едешь, дальше будешь. Режим доступа: http://www.chaskor.ru/article/medlennye_media_18335 (дата обращения: 20.07.2023).