«SUCCESS» КОНЦЕПТІСІНДЕГІ «АМЕРИКАЛЫҚ АРМАННЫҢ» ТІЛДІК КӨРІНІСІ

Бұл мақалада «Success» концептісінің көрінісі қарастырылады, зерттеу контекстік және компоненттік талдау әдістеріне негізделген. Мәдениеттану, философия, психология, әлеуметтану сияқты әртүрлі ғылымдардағы жетістіктерді зерттеудің танымалдығы мақала тақырыбының өзектілігін анықтайды. Мақаланың мақсаты – «Success» концептісінің белсенді қабатын зерттеу және сипаттау. «Success» концептісі американдық лингвомәдениеттегі ең маңызды концептілердің бірі болып табылады, сөйлеуде жоғары вербализацияға ие. Авторлар концептінің белсенді қабатын зерттеудің және оны этимологиялық қабатпен салыстырудың маңыздылығын атап көрсетеді, осылайша уақыт өте келе қоғамның концептіге қатынасы қалай өзгергенін және тілдегі өзгерістердің көрінісін байқайды. Контекстік талдау негізінде концепті лексемаларының екі тобы анықталды:

«жеке жетістік» және «кәсіби жетістік», сондай-ақ «ақша» маңызды компоненті де айшықталды. Қазіргі қоғамдағы жетістік құбылысының танымалдылығын ескере отырып, автор табысты топтар мен категориялар бойынша бөлуді қажет деп санайды, өйткені тілдік санада табысты анықтауға ешқандай шектеу жоқ, әр адам өзінің тәжірибесі мен әлем туралы идеяларының объективі арқылы табысты көреді. «Кәсіби жетістік» және «жеке жетістік» топтарын бөліп көрсете отырып, адам өмірінің екі негізгі саласында жетістіктің маңыздылығы атап өтіледі. Кәсіби жетістік қоғамда салыстырмалы түрде жалпы критерийлерге ие болса, жеке жетістік өзгермелі және критерийлер мен тақырыптық топтардың үлкен жиынтығымен ерекшеленді.

1. Андриенко А.А. (2009) Место концепта «успех» в типологической системе концептов и его универсальные лингвистические характеристики. Языковые единицы языковой системы. 2009. – С. 108-111.

2. Бабушкин А.П. (1996) Типы концептов в лексико-фразеологической семантике языка. Воронеж.: Издательство Воронежского государственного университета, 1996. 104 с., – С. 35-67.

3. Бегалиева С., Шмакова Е., Рысалдиев Ж., Алиахунова Р. (2024) Language concepts “Day” and “Night” in the poetic world of F.I. Tyutchev (the experience of corpus research). – Tiltanym. – №1. – 2024. – C. 144-154.

4. Бияздыкова А.А. (2023) «Үміт концептің» құрайтын концептілік өрістер. – Tiltanym. – №4. – 2023. – 20-27-бб.

5. Камшилина Е.С. (2010) Успешность управленческого персонала в контексте организационных изменений: анализ определений. – Вестник ВГУ. Серия Экономика и управление. – 2010. – №2. – С. 169-172.

6. Карасик В.И. (2007) Базовые характеристики лингвокультурных концептов / В. И. Карасик, Г. Г. Слышкин // Антология концептов / под ред. В. И. Карасика, И. А. Стернина. – М.: Гнозис, 2007. – С. 12−13

7. Карасик В.И. (2002) Языковой круг: личность, концепты, дискурс. − Волгоград: Перемена, 2002. − 477 с. Маслова В.А. (2007) Когнитивная лингвистика. – М.: Флинта, Наука, 2007.

8. Маслова В.А. (2004) Лингвокультурология: учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений. – 2-е изд., стереотип. − М.: Изд. центр «Академия», 2004. – 208 с.

9. Пименова М.В. (2009) Введение в концептуальные исследования: учеб. пособие / М.В. Пименова, О.Н. Кондратьева. − 2-е изд., испр. и доп. – Кемерово: КемГУ, 2009. − Вып. 5 (Серия «Концептуальные исследования»). – 160 с.

10. Попова З. Д., Стернин И. А. (2009) Полевая модель концепта. – Введение в когнитивную лингвистику: учеб. пособие. – З. Д. Попова, И. А. Стернин, В. И. Карасик, А. А. Кретов, О. О. Борискина, Е. А. Пименов, М. В. Пименова; отв. Ред М.В. Пименова. – 2-е изд., испр. и доп. – Кемерово: КемГУ, 2009.

11. Попова З.Д., Стернин И.А. (2002) Очерки по когнитивной лингвистике. – Воронеж, изд.2-е. – 2002. – 189 с.

12. Степанов Ю. С. (2001) Константы: Словарь русской культуры. − М.: Академический проект, 2001. − 990 с.

13. Стернин И. А. (2001) Методика исследования концепта // Методологические проблемы когнитивной лингвистики: науч. изд. / под ред. И. А. Стернина. − Воронеж: Воронеж.гос. ун-т, 2001.

14. Adams J.T. (1959) The epic of America. – J.T. Adams. – USA: Little, Brown, and Co. – 1959. – 405 p.

15. Collins dictionary of the English language and writer’s thesaurus of the English language. – Harper Collins Publishers Limited, 2010. – 1792 p.

16. Lawrence R. Samuel. (2012) The American dream. A cultural history. – Syracuse university press, 2012. – 235 p.

17. Dyke Lorriane S., Murphy Steven A. (2006) How we define success: A qualitative study of what matters most to women and men. Business Media, Inc. 2006. https://www.researchgate.net/publication/226012840_How_We_Define_Success_A_Qualitative_Study_of_What_Matters_Most_to_Women_and_Men.

18. Business.com. https://www.business.com/articles/52-inspirational-quotes-about-success-by-ceos-youll-want-to-remember/

19. Forbes. https://www.forbes.com/quotes/theme/success/

20. Freshstartwomen.org https://freshstartwomen.org/start-your-journey/success-stories/HeySuccess. https://www.heysuccess.com/heysuccess/testimonials

21. Online etymology dictionary. https://www.etymonline.com/search?q=success The Cut. https://www.thecut.com/tags/success/

22. The Guardian. https://www.theguardian.com/theobserver/commentisfree/2023/apr/23/success-for-women-not-same-as-for-men-letters