ҚАЗІРГІ ҚАЗАҚ ЖАЗУЫНДАҒЫ ТІЛДІК НОРМАЛАРДЫҢ КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕРІ

Тілдің өз ішінде болып жататын процестер мен сыртқы түрткіжайттардың ықпалынан кез келген тілдің жазу нормалары өзгеріп отыратыны белгілі. Осымен байланысты тілдік норма, емле, тыныс белгілері мәселелерін зерттеуге, жазу тәжірибесінде дағдыға айналған орфограммаларды заңдастырып, тілдің жай-күйінде анықталған жаңа құбылыстарды тіркеп, реттеуге бағытталған жұмыстардың жүргізілуі әрқашан маңызды да құнды болмақ. Зерттеу жұмысымыздың мақсатына сай мақалада қазақ тілінің тыныс белгілері мен емле ережелерінде белгіленген қағидалар мен нормалардың қазіргі жазу тәжірибесіндегі қолданысы қарастырылып, жазарман тарапынан ескерілмей жататын ережелер қатары, ала-құлалық тудырып жүрген жарыспа тұлғалар түрлері, олардың тіл нормаларына қатысы, қолданысқа түсу себептері мәселесінің жекелеген тұстарына назар аударылады. Зерттеу барысында тілдік материалды жинақтау, іріктеу, жүйелеу әдістері, сондай-ақ сипаттау, статистикалық, салыстырмалы, ортологиялық талдау әдістері қолданылады. Зерттеу нәтижелері мен берілген ұсыныстар қазіргі жазу тәжірибесінде ала-құлалық тудырып жүрген жарыспа қолданыстарды біріздендіру, нақтылай түсуді қажет ететін емле ережелерін толықтыру, оқушылар мен студенттердің жазу сауаттылығын арттыру ісіне өз деңгейінде үлес қосады. 

1. Abai.kz [Электронды ресурс]. – https://www.abai.kz/ (Пайдаланылған күні: 15.03.2024). Aiqyn [Электронды ресурс]. – https://aikyn.kz/ (Пайдаланылған күні: 10.02.2024).

2. Әділет. Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің ақпараттық-құқықтық жүйесі [Электронды ресурс]. – https://adilet.zan.kz/kaz/ (Пайдаланылған күні: 20.03.2024).

3. Білім айнасы [Электронды ресурс]. – https://bilimainasy.kz/ (Пайдаланылған күні: 17.04.2024).

4. Дәулетбекова Ж., Рай К., Юсуп П., Сарыбаева А. Қазақ тілі: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстануматематика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Атамұра, 2020. – 116 б.

5. Didar [Электронды ресурс]. – https://didar-gazeti.kz/ (Пайдаланылған күні: 18.04.2024).

6. Егемен Қазақстан [Электронды ресурс]. – https://egemen.kz/ (Пайдаланылған күні: 25.02.2024).

7. Inbusiness.kz [Электронды ресурс]. – https://inbusiness.kz/kz (Пайдаланылған күні: 24.02.2024).

8. Конференция материалдары: «Ғылым және білім берудегі дәстүрлер мен инновациялар: тарих, қазіргі жағдай, перспективалар» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. – Орал, 2022.

9. Qazaq gazetteri [Электронды ресурс]. – https://kazgazeta.kz/ (Пайдаланылған күні: 17.03.2024).

10. Newsroom [Электронды ресурс]. – https://newsroom.kz/ (Пайдаланылған күні: 20.03.2024).

11. Ortalyq Qazaqstan [Электронды ресурс]. – https://ortalyq.kz/ (Пайдаланылған күні: 15.02.2024).

12. Орфографиялық сөздік / құраст.: Н.Уәлиұлы, А.Фазылжанова, Қ.Күдеринова, Ғ.Әнес. – Алматы: Тіл білімі институты, 2007. – 480 б.

13. Орфографиялық сөздік / құраст.: Н.Уәли, Қ.Күдеринова, А.Фазылжанова, Ж.Исаева, Н.Әміржанова, А.Әмірбекова. – Алматы: Дәуір, 2013. – 720 б.

14. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). – Астана: Елорда, 2000. – 532 б.

15. Сыздықова Р. Тілдік норма және оның қалыптануы (кодификациясы). Көптомдық шығармалар жинағы. – Т. 8. – Алматы: Ел-шежіре, 2014. – 292 б.

16. Túrkistan [Электронды ресурс]. – https://turkystan.kz/ (Пайдаланылған күні: 25.02.2024). Уәли Н. Графика. Орфография. Орфоэпия. – Алматы, 2018. – 250 б.