ҚАЗІРГІ ҚАЗАҚ АУЫЗША ТІЛІНІҢ ҚОЛДАНЫС САПАСЫ

Мақаланың негізгі мақсаты қазақтың бүгінгі ауызша тілінің сын-сипатын ашып көрсету. Ол үшін алдымен ауызша қазақ тілі деген не, ауызша қазақ тілі неге аз естілетін болды, неге қате естілетін болды, қазақтың ауызша сөзінің бағасы қалай кеміді, байырғы қазақ тілі қалай сөйленетін еді, байырғы қазақ тілінен қалай айырылдық, қазіргі ауызша тіл қандай, жастардың қате сөйлеуіне кім кінәлі, қазақ тілінің болашағы қандай, қазақ ауызша тілінің мәртебесін көтеру үшін не істеу керек? деген мәселелерді ортаға салу, мәселені шешудің жолдарын қарастыру мақаланың нақты мақсаты болды. Мақалада осы сұрақтарға назар аударылып, жауап беріледі. Ол үшін қазақ ауызша тілін зерттеудің тарихы, теориялық негіздері қаралды. Ахмет Байтұрсынұлының сөзтаным, сөзсаптам туралы тұжырымдары, академик Рабиға Сыздықтың зерттеулері қайта қаралып, зерттеуге негіз болатын шарттары айқындалды. Қазіргі қазақ ауызша тілінің сапасын және деңгейін көтеру үшін жасалуға тиісті қадамдар айқындалады. Ол үшін мемлекеттік тіл саясатын өзгертудің қажеттілігі, тілді қолданудың заңдық күші болуы басты қадам екені айтылады.

1. Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011-2020 жылдарға арналған бағдарламасы. (2011) UPL: http://adilet.zan.kz/

2. Сыздықова Р. (1987) Қазақ әдеби тілінің ауызша түрі. – Алматы: Ғылым, 1987.

3. Уәли Н. (2007) Қазақ сөз мәдениетінің теориялық негіздері. Докторлық диссертация. А., 2007.

4. Би аға. (1983) Жинақ. Алматы, 1983.

5. Кекілбаев Ә. (1981) Үркер. – Алматы: Жазушы, 1981. – 312 б.

6. Байтұрсынов А. (1989) Таңдамалы шығармалар. Алматы, 1989.

7. Радлов В.В. (1970) Образцы народной литературы тюркских племен, живущих в Южной Сибирии и Джунгарской степи. Ч.ІІІ. СПб., 1870.

8. Сыздық Р. (2014) Ауызша дамыған қазақ әдеби тілі. – Алматы: Дайк-Пресс, 2014. – 242 б.